200 yıl önce Osmanlı Devleti’nin Saraybosna’da görev yapan Valisi, şehirdeki Yahudi cemaatinin önde gelenlerini ve hahamı evine davet etti. Öyle anlaşılıyor ki, aralarında bir konuda tartışma çıktı. Vali, evdeki Yahudilerin hapsedilmesini emretti ve hapisteki bazı Yahudilerin de idam edileceğini ilan etti. Vali Rüşdü Paşa, hapisteki Yahudilerin salıverilmesi için Yahudilerden yüklü miktarda altın istedi. Bu talep, Vali ile evine gelen Yahudiler arasındaki tartışmanın da para meselesi olduğunu gösterebilir. Yahudi cemaati talep edilen altını veremedi. İdamın gerçekleşmesinden bir gün önce bir Yahudi, şehirdeki etkili Müslümanları dolaşarak onlardan yardım talep etti. Yahudilere yapılanların zulüm olduğuna inanan 3 bin Müslüman, o gece valilik binasını basarak, hapisteki Yahudileri serbest bıraktı. Saraybosna Müslümanlarının önde gelenleri aynı zamanda dönemin padişahı II. Mahmud’a durumu anlatan ve valinin görevden alınmasını isteyen bir mektup gönderdi. Mektup kendisine ulaştığında, Padişah, Vali Rüşdü Paşa’yı görevden aldı.
Genel olarak, Yahudilerin bir katliamdan kurtulması “Purim” şeklinde isimlendirilir. Bu olay da Yahudi tarihinde Saraybosna Purimi olarak anılmaktadır. İstanbul’da da eğitim görmüş bir Yahudi olan Zeki Efendi, Saraybosna Purim’i kayda geçirmiştir. TİKA’nın katkılarıyla Zeki Efendi'ye ait üzerinde Osmanlıca, İbranice ve Boşnakça kitabelerinin yer aldığı mezar taşının restorasyonu gerçekleştirilmişti.
Hem bu restorasyonun tanıtımı hem de Saraybosna Purimi’nin 200. Yılı münasebetiyle “Bosna-Hersek'te Yahudilerin ve Müslümanların Birlikte Yaşamı: Saraybosna'nın Purimi'nden 200 Yıl” konulu uluslararası bir konferans düzenlendi. Konferans 07 Kasım 2019 Perşembe günü Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi’nde yapıldı. Konferansta ülkemizi temsilen ben de “Osmanlı İmparatorluğu’nda Yahudiler ve Müslüman-Yahudi İlişkileri” isimli bir konuşma yaptım.
Saraybosna Purimi, Müslümanların, bir haksızlık karşısında dinine ve milletine bakmadan mazlumun yanında durduğunu ve kendi dindaşı bile olsa zâlimin karşısında yer aldığını gösteren en güzel örnektir. Saraybosna Purimi, ayrıca, Yahudi tarihinde, Yahudileri, başka dinden insanların kurtardığı tek Purim’dir.
Kayıtlar
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder